H. Julie Billiart
H. Julie Billiart
De glimlachende heilige (1751-1816, feestdag: 8 april)
De oorzaken van onze goede daden zijn soms mooie en grote ideeën die in onze ziel worden ontwikkeld. Zo besluiten we, omdat we een groter verlangen naar heiligheid hebben, om een ignatiaanse retraite te volgen (schrijf u in, het is geweldig) of om in gebed te komen stappen van Chartres naar Parijs (schrijf u in vóór 10 mei, genaden gegarandeerd!).
Maar we moeten toegeven dat op andere momenten een nuchter pragmatisme ten grondslag ligt aan onze keuzes: we willen een concreet project uitvoeren en vinden dan een goede geestelijke reden om het te bevestigen. Op deze tweede manier (want de Goede God gebruikt alles ten goede) ontdekte ik de H. Julie Billiart. Zij, die gewoon was te zeggen: “O, hoe goed is de goede God”.
Eind februari was het inderdaad tijd om een bestemming te vinden voor de ‘jongerenbedevaart’ die, zonder covid-beperkingen, elk jaar rond april plaatsvindt. Om dit goed te doen, moeten we een mooi landschap vinden (leve Wallonië), dat bereikbaar is met het openbaar vervoer. Want ook al zijn ze overtuigde katholieken, de jongeren van vandaag hebben geen rijbewijs. Omdat we in Namen een miscentrum hebben, omdat we de H. Mis in een mooie kerk willen opdragen, omdat we vanaf het station te voet willen beginnen, en omdat de hoogten van de Maas prachtige uitzichten bieden, geschikt voor meditatie, kozen we voor de oude Gallo-Romeinse stad. We moesten dan wel nog een geschikt geestelijk kader vinden.
Tot mijn schande, en nog wel geboren in Namen, wist ik niets over het leven van de H. Julie Billiart. Haar relikwieën rusten echter in een prachtig gebeiteld schrijn in de voormalige kapel van de school ‘Notre-Dame’. Twee blokken van de middelbare school waar ik zes jaar gestudeerd heb. Naast het café waar we altijd gingen… kaarten. Ik ben wel één keer naar de school van de ‘Sœurs Notre Dame de Namur’ (Zusters van Onze-Lieve-Vrouw van Namen) geweest, maar dat was om zaalvoetbal te spelen. En pas aan het eind van zo’n 350 pagina’s van de biografie[1] van deze heilige zuster - een biografie die ik kreeg uit de bibliotheek van weer een ander nonnenklooster dat in België gesloten is - besefte ik dat ik mijn drie jaar kleuterschool had doorgebracht in de school die de heilige in 1813 in Gembloux had gesticht! Bedankt Sint Julie.
Om u een overzicht te geven van de grote momenten van haar leven en van het leven van de congregatie die zij stichtte, neem ik hieronder de mijlpalen op die pater Pierre Pattyn[2], s.j., in zijn kleine leven van de heilige vermeldt:
1751. Julie Billiart werd geboren in het dorpje Cuvilly, vlakbij Compiègne in Frankrijk. Haar ouders waren bescheiden winkeliers.
1756. Françoise Blin de Bourdon werd geboren in Gézaincourt, ten noorden van Amiens. Zij behoort tot de oude adel van Frankrijk.
1774. Julie, een zeer biddende en toegewijde catechiste, lijdt aan een ernstige verlamming van haar onderste ledematen. Ze blijft dertig jaar invalide.
1775. Françoise, een beschaafde, vurig katholiek, komt na haar studie in de wereld terwijl ze nog steeds in de Karmel wil intreden.
1791. Bij het begin van de revolutionaire vervolging moet Julie haar dorp verlaten. Ze moet zich vaak verbergen en verhuizen, want ook al was ze verlamd, de revolutionairen bekritiseerden en vervolgden de invloedrijke ‘vrome dame’.
1794. Françoise ondergaat gevangenschap in Amiens. Vrijgelaten na enkele maanden, ontmoet ze Julie in Amiens. Deze twee katholieken willen zich aan God wijden en het Evangelie verkondigen aan arme meisjes.
1795. Aangemoedigd door pater Thomas en omringd door enkele gezellen, wijden ze zich toe aan het Hart van Jezus.
1799. Begeleid door deze pater gaan ze naar Bettencourt, ten noorden van Amiens. Hun gaven als catechisten schitteren in dit dorp.
1804. In Amiens, in de handen van pater Varin, leggen Julie en Françoise de eenvoudige geloften af. Dit was de geboorte van de Congregatie van de ‘Sœurs Notre Dame’ (Zusters van Onze-Lieve-Vrouw). Degene die nu Moeder Julie heet, werd op wonderbaarlijke wijze van haar verlamming verlost.
Françoise werd ‘Zuster Sint Jozef’.
Vader Varin geeft een kleine regel aan de Zusters van Onze-Lieve-Vrouw.
1806. De statuten van de Vereniging bekend als ‘Notre Dame’ worden goedgekeurd door de autoriteiten (Napoleon). De bisschoppen van Gent en Bordeaux, die gehoord hebben van de stichting in Amiens, doen een beroep op Moeder Julie.
Dit is het begin van de stichtingen in België in Sint Niklaas en Gent.
1807. De bisschop van Namen vraagt op zijn beurt om zusters. Moeder Julie wordt benoemd tot algemene overste. Zuster St. Joseph wordt plaatselijke overste van Namen.
Dat jaar benoemt de bisschop van Amiens, Mgr Demandolx, een van zijn priesters, pater de Sambucy, tot kerkelijk directeur van het nieuwe instituut. Een slechte keuze! De Sambucy, een lastige figuur, zal Moeder Julie en haar gezellinnen jarenlang op de proef stellen.
1809. Mgr. Demandolx laat zich beïnvloeden door pater de Sambucy en verbant uiteindelijk de jonge congregatie van de Zusters van O.L.-Vrouw uit zijn bisdom. De bisschop weigert het idee van een algemeen overste en wil de congregatie van de zusters beperken tot het gezag van bisschop van één bisdom. Bijna alle zusters verlaten Amiens.
1813. De bisschop van Namen ontvangt de zusters met open armen en het huis in Namen wordt het Moederhuis. Sluiting van de laatste Franse vestigingen.
1814 - 1815. Groot leed door de veldtochten van Napoleon.
1816 (8 april). Overlijden van Moeder Julie. Verkiezing van Zuster St. Joseph tot Generaal Overste.
1823. Bijna acht jaar lang onderdrukt Koning Willem van Holland de Belgische katholieke scholen.
1830. Belgische onafhankelijkheid. De zusters verheugen zich omdat het katholiek onderwijs vrij wordt.
1835. Enkele zusters komen in opstand tegen hun Moeder. Zij willen de oriëntatie van het Instituut veranderen door een onderscheid te maken tussen de ‘gecultiveerde’ en de ‘manuele’ zusters. Met Gods hulp verijdelt Zuster St. Joseph het complot dat haar veel leed heeft berokkend.
1838. Overlijden van de medeoprichtster, Françoise Blin de Bourdon (Zuster St.-Joseph).
1906 (13 mei). Paus Pius X verklaart Julie Billiart zalig.
1969. Zij wordt door paus Paulus VI heilig verklaard evenals de Julie Billiart.
2014. De congregatie telt 2.030 zusters in 264 huizen.
2023. De zusters zijn nog steeds aanwezig in 16 landen onder de naam Zusters van Onze-Lieve-Vrouw van Namen.
En wij denken dat onze tijden moeilijk zijn? Sint Julie was bijna dertig jaar gehandicapt, twintig jaar verlamd. Ze maakte de Franse Revolutie mee, moest zich verbergen, zonder sacrament, zonder priester. Ze stuitte op het onbegrip van de kerkelijke autoriteiten en vervolgens op dat van haar dochters.
In een tijd waarin de vijanden van Jezus Christus proberen beslag te leggen op de geesten en harten van de jongere generatie, zou het voorbeeld van de ijver van de heilige Julie ons moeten aansteken.
In de volgende Monstrans, ter illustratie van de foto's van de jongerenbedevaart die we op zaterdag 22 april zullen maken, zal ik proberen enkele regels te schrijven over de geloofsgeest en de pedagogie van de H. Julie. Laten we ondertussen haar motto niet vergeten: “Een groot geloof, een grenzeloze liefde, een kinderlijke eenvoud”.
Voetnoten
[1] Vie de la Mère Julie Billiart par un Père de la Compagnie de Jésus, H. Casterman, 1881
[2] Sainte Julie Billiart et Françoise Blin de Boudron deux amies éducatrices selon le cœur de Dieu, Pierre Pattyn, s.j., 1999