Maria, Koningin van de Vrede, bid voor ons!
Door pater Carlo de Beer
Op de bovenstaande afbeelding is het beeld van de H. Maagd Maria, Koningin van de Vrede in de Basiliek Santa Maria Maggiore in Rome te zien. Het werd in opdracht van Paus Benedictus XV gemaakt en op 4 augustus 1918 ingehuldigd om het einde van de Eerste Wereldoorlog te vragen. We zien hier dat Maria met haar opgeheven linkerarm het einde van de oorlog beveelt, terwijl ze met haar rechterhand het Kind Jezus vasthoudt, dat klaar staat om de olijftak te laten vallen als symbool van de vrede. Vragen we haar om vrede in de wereld!
Wat zint men toch ook nu weer op oorlog? Wie wil er nu oorlog? Het economisch falen van de huidige goddeloze wereld is voor mij een feit. Geld drukken, kapitaal creëren zonder dekking, zonder opbrengst van bodem of arbeid, zorgt voor inflatie. Geld maken met geld is ook ongezond. Daarom index! Prijsstijgingen zonder einde. Maar waar eindigt dat? Dat de machtigen van de wereld dan zo mogelijk een uitweg zoeken in een oorlog om geen gezichtsverlies te hoeven lijden, zou een zeer schandelijke en laffe daad zijn, waarbij zij hoog en droog zullen blijven zitten, en de burger er wel voor zal betalen. Daarna kunnen zij gewoon opnieuw beginnen.
Deed de wereld maar echt iets met de Sociale Leer van de Kerk! Terug naar bescheidenheid en eenvoud!
We weten nu wel hoe gehavend een menselijke samenleving er uitziet, als er geen rechtvaardigheid en naastenliefde meer heersen! Terwijl Onze Heer Jezus Christus juist vruchten van gerechtigheid onder ons wil zien. Hij zet ertoe aan!
De vermaningen van de H. Apostel Paulus aan de christenen van Éfese, zoals we bijv. in het 5e hoofdstuk lezen, blijven onveranderd actueel. Het is het christelijk programma, dat voor alle tijden geldt. “Gedraag u als kinderen van het licht. De vrucht van het licht bestaat in louter goedheid en rechtvaardigheid en waarheid”. Ook de hebzucht komt hier aan de orde, wat afgodendienst is. “Méér, méér!”, u weet wel, dat is wat de aarde en het samenleven verwoest.
De industriële revolutie van de 19e eeuw heeft veel verandering en verharding in het maatschappelijk leven gebracht. De Jezuïetenpater Hendrickx zei: “Onze tijd heeft machines voortgebracht die werken als mensen en mensen die werken als machines.” Het goddeloze, harde kapitalisme schrok niet terug voor het uitbuiten van mensen. En wie moesten samenwerken, werden tegenstanders. Uit de zware strijd hebben beide partijen, werkgever en werknemer – kapitaal en arbeid – heel geleidelijk inzichten gewonnen, die hebben geleid tot een meer gezonde en vreedzame ordening van de verhoudingen. Inzichten die de Kerk van begin af aan beide partijen predikte, lange tijd weliswaar meestal voor dovemans oren, tot de mensen zelf ontdekten, dat de wijsheid van de katholieke Kerk het ook hier weer eens bij het rechte eind had.
Maar ook nu in de tijd van automatisering, digitalisering zien we nog altijd, dat de mens slechts wordt gerespecteerd als functie, om zijn efficiëntie, niet als persoon, niet om zijn kameraadschap. Hij kan zo nodig door een robot vervangen gaan worden. We zien zelfs bij die mensen die zogezegd de aarde willen redden, vijandigheid tegenover de mens, omdat hij een potentiële vervuiler van de aarde is, waarbij de morele vervuiling helemaal geen probleem is, omdat men zich van God en Zijn gebod heeft losgemaakt, en de mens nu zelf de norm meent te kunnen stellen.
Men vergeet, dat niet de economie doel is van de mens, maar omgekeerd, dat de mens het doel is van de economie. Niet de mens moet opgeofferd worden aan productie en vooruitgang, maar productie en vooruitgang moeten de zedelijk-ingestelde mens en zijn menswaardig bestaan dienen.
Als een ieder kan rondkomen door arbeid bijv. op zijn boerderij of door andere nijverheid, daarbij een kleine reserve kan aanleggen, is het toch al voldoende. Laat een bedrijf klein, plaatselijk en gezond blijven, dat is toch ook al voldoende. Vroeger hadden we in het dorp of in de buurt de kleine winkels, en je kwam net zo goed aan je trekken. We waren ook gelukkig. Het was niet ver gaan en het was gezellig. Men kende elkaar. Had je geen geld bij je of te weinig, werd het in een boekje opgeschreven.
De palmenkweker, waar ik normaal voor onze kerk inkoop, werd een aantal jaren geleden nog door de bank gedrongen om voor een miljoen uit te breiden. De eigenaar van het bedrijf zei me: “We hebben het niet gedaan, ons bedrijf is groot genoeg, we kunnen er, twee broers, mee rondkomen, we hebben het niet slecht”. Het bedrijf bestaat nog altijd. Terwijl een aantal rondom liggende bedrijven die er indertijd wel in meegingen, inmiddels failliet zijn gegaan. De kweker komt uit een katholieke familie. Men moet bidden om tot goede beslissingen te komen.
“Pas op en wacht u voor allerlei hebzucht; want ook al heeft iemand overvloed, zijn leven is door zijn bezit niet verzekerd. (De rijkdom is geen waarborg voor het eeuwig leven; integendeel kan hij een gevaar daarvoor zijn.) En Hij zei hun deze gelijkenis: de akker van een rijk man had overvloedige oogst gedragen. Toen overlegde hij bij zichzelf, en sprak: Wat zal ik doen? Want ik kan mijn vruchten niet bergen. En hij zei: Dit zal ik doen. Ik zal mijn schuren afbreken en grotere bouwen, en daar al mijn graan en goed verzamelen. Dan zal ik tot mijn ziel zeggen: Ziel, ge hebt veel goederen liggen, voor vele jaren; neem uw gemak, eet, drink, maak goede sier. Maar God sprak tot hem: Dwaas, deze nacht eist men uw ziel van u op; en wat ge hebt verworven, naar wie zal het heengaan? Zo gaat het hem, die schatten voor zichzelf belegt, maar die niet rijk is voor God.” (Lc. 12, 15-22)
Van nature mogen we best wel eigendom hebben. Maar genoeg is genoeg. Tevreden zijn, maakt gelukkig.
De Kerk heeft altijd het recht van de mens op eigendom verdedigd. Waarom?
Omdat God tot op de huidige dag het 7e en 10e van Zijn geboden in stand houdt: “Gij zult u niet vergrijpen aan het eigendom van uw evenmens; niet metterdaad, ja niet eens in gedachten en begeerte”. (Ex. 20, 15 en Deut. 5, 19) God beschermt zelf dus de eigendom van de mens, en Hij beschermt dit, omdat de mens van nature een recht op eigen bezit heeft, om menswaardig te kunnen leven. Paus Leo XIII schrijft in zijn Encycliek Rerum novarum (1891): “Goederen in privaateigendom te bezitten is een recht, de mens door de natuur geschonken”.
De mens heeft bezit nodig, in de een of andere vorm. Hij heeft behoefte aan voedsel, kleding, woning, akkerland of bedrijf, werkplaats: 1. omwille van zelfbehoud, 2. omdat hij voor zijn gezin heeft te zorgen, 3. omdat hij ook voor de toekomst voorzorgen moet treffen (ouderdom, ziekte enz.), en tevens 4. voor het geval dat hij boven het onmiddellijk voor het leven noodzakelijke uit ook iets voor het hogere in de mens wil besteden (denk aan kunst, wetenschap enz.).
De mens heeft ook een principieel recht nodig op hetgeen hij bezit. Wat de mens met het werk van zijn handen of door de kracht van zijn geest schept, wat hij door koop, schenking, erfenis of op een andere rechtmatige wijze verwerft, dat moet hem ook zo toebehoren, dat hij alleen en niemand anders daarover mag beschikken. Wanneer alles aan allen toebehoort, loopt alles in het honderd en heerst het vuistrecht van de sterkste; ofwel de staat schept met ijzeren vuist orde, en dan hebben we de slavenstaat naar beroemde modellen.
Met andere woorden: wie de mens het recht op eigendom ontneemt, ontneemt hem de vrijheid, de menselijke waardigheid, de prikkel tot arbeid en de vreugde daarin.
Hoe komt het, dat men dit recht sinds de industriële revolutie zo kon bestrijden? De reden is, dat met het opkomen van het tijdperk van de machine de bezitsverhoudingen zo fundamenteel veranderd zijn, dat men zich voor een geheel nieuwe stand van zaken zag geplaatst. Hier schoten grote bedrijven met overeenkomstige grote winsten uit de grond, daar stond een massa van arbeiders of werkelozen, wie men inpraatte – met hoeveel recht of onrecht dan ook – dat in de fabrieken en winsten van de grote bezitters het arbeidsloon stak, dat hun werd onthouden. Hieruit begrijpt men hoe de oproep kon worden aangeheven: Neem de producenten de productiemiddelen af (de fabrieken, machines enz.) en geeft die aan de gemeenschap, dan kan alles rechtvaardig verdeeld worden! Dit was een dwaling, en waar men ertoe overging het experiment door te voeren en alle productiemiddelen in handen van de staat te geven, daar is gebleken, dat de arbeider bij deze oplossing er ook niet beter aan toe was dan tevoren.
Paus Leo XIII heeft met vooruitziende blik in zijn Encycliek Rerum novarum de juiste richting aangegeven (n. 35): De privaateigendom moet als een onaantastbaar recht gelden. De staat moet dit recht ook in de wetgeving begunstigen. Maar hij moet erop werken dat zoveel mogelijk van zijn staatsburgers eigendom kunnen verwerven. Met andere woorden: torn niet aan het eigendomsrecht, zoals God dit in de natuur van de mens heeft gelegd en in het 7e gebod gesanctioneerd, maar zorg er veeleer voor, dat de eigendom rechtvaardiger dan tot dusver verdeeld en minder dan tot nu toe misbruikt wordt!
Te vrezen zijn de huidige allesbezitters, globalisten met totalitaire trekken die machtiger zijn dan regeringen en koningen, en die de mensheid naar hun hand willen zetten. Leve onze vrijheid! We zijn die bijna kwijt. Ik vond het indertijd in de Europese Unie al eng dat ons bepaalde producties ontzegd werden, van bijv. graan, waardoor Nederland van andere landen afhankelijk werd gemaakt. Zelfstandigheid is beter!
De ontwikkeling sinds Paus Leo XIII heeft aangetoond, hoezeer de paus gelijk had. Het onbelemmerde economisch liberalisme, dat geen plichten tegenover de gemeenschap erkende, heeft zijn aantrekkingskracht en geloofwaardigheid evenzeer ingeboet als het communistische staatskapitalisme, dat de rechten van de enkeling met geweld kort houdt. Alleen de door de Kerk, in overeenstemming met het natuurrecht, gewezen weg voert naar de sociale vrede en welstand van de volkeren: nl. de te grote ongelijkheid in de bezitsverhoudingen stap voor stap uit de weg te ruimen en daar naar toe te werken, dat ook en juist de economisch zwakkere de mogelijkheid krijgt, tot eigen bezit te komen.
Voor de Katholiek is alle bezit een leen van God, een zakgeld voor de tijd van zijn pelgrimstocht op aarde, geleend voor een tijd, niet voor altijd, een geschenk, waarover hij eens rekenschap moet afleggen. De H. Augustinus zegt: “Bedien u van het geld zoals een reiziger zich in de herberg bedient van de tafel, de beker, de kruik, het bed, als iemand, die verder trekt en geen blijvende woonplaats heeft”. (in Jh. 40, 10 - 35:1691)
De Katholiek ziet en beaamt de sociale verplichting, die op alle eigendom rust, de hypotheek ten gunste van de volksgemeenschap, het algemeen welzijn, in het bijzonder ten gunste van de armen en noodlijdenden.
De Katholiek ziet tenslotte ook de gevaren, die bezit en rijkdom met zich meebrengen, wanneer de mens niet op zijn hoede is.
Door al deze gedachten hoedt de ware Katholiek zich ervoor, van meester tot slaaf van zijn bezit te worden. Paus Pius XI zegt in Quadragesimo anno: “Hij wendt de gaven van God aan in de geest van de Kerk. … De mens mag niet geheel en al naar eigen verkiezing beschikken over zijn vrije inkomsten, d.w.z. over die inkomsten, die hij niet nodig heeft voor een passend levensonderhoud volgens zijn stand: de H. Schrift en de Kerkvaders verklaren juist telkens en telkens in de ondubbelzinnigste bewoordingen, dat de rijken de allerstrengste verplichting hebben, om aalmoezen te geven, de liefdadigheid en de grootdadigheid te beoefenen”.
De Katholiek wendt de gaven van God aan in de geest van het Evangelie: hij is niet gehecht aan het bezit, maar toont door er afstand van te doen en door weldadigheid, dat hij erboven staat. Want het bezit kan voor ons namelijk zo gevaarlijk worden als de lijm voor de vlieg. Hij eerbiedigt vreemde eigendom en wil ook de zijne geëerbiedigd zien; hij speelt het echter ook klaar, eens van zijn onverzettelijk recht afstand te doen en ter wille van de liefde toe te geven, steeds indachtig, dat bezit niet het eerste en niet het laatste voor hem is, maar slechts een middel, een hulp, een teerpenning op onze weg naar het laatste doel: naar God.
Maria, Koningin van de Vrede, bid voor ons!
