De stichter van de FSSPX: Aartsbisschop Marcel Lefebvre

Na een leven van voorbeeldige dienstbaarheid in de Kerk had deze gepensioneerde Aartsbisschop na het Concilie nog het grootste werk voor zich. Zijn grootmoedige geest en scherpzinnige visie zijn nog steeds het kloppende hart van de FSSPX vandaag.

Marcel Lefebvre, stichter van de Priesterbroederschap Sint-Pius X, werd op 29 november 1905 in het Noord-Franse stadje Tourcoing geboren. Als het derde van acht kinderen, groeide Marcel onder toezicht van zijn devote katholieke ouders, René en Gabrielle, die een lokale textielfabriek bezaten.

Seminarie en priesterwijding

Marcel voelde zich reeds in zijn vroege jeugd tot het priesterschap aangetrokken. Het advies van zijn vader volgend trad hij op achttienjarige leeftijd in het Franse Seminarie te Rome in, en op 21 september 1929 werd hij tot priester gewijd. Kort daarna beëindigde hij zijn doctoraat in theologie en begon hij zijn pastoraal werk in het bisdom Rijsel (Lille). Marcel Lefebvre’s oudere broer, een missionaris van de Paters van de Heilige Geest, spoorde de nieuwe priester aan hem in Gabon (Afrika) bij te staan. Hij volgde deze oproep en trad in 1932 in bij de Paters van de Heilige Geest. Hij werd na het noviciaat onmiddellijk naar Gabon gezonden, eerst als seminarieprofessor, maar hij werd er al snel gepromoveerd tot rector. Na drie jaar moeilijk missioneringwerk besliste hij desalniettemin zich er permanent aan toe te wijden: hij legde zijn eeuwige geloften af bij de Paters van de Heilige Geest.

Apostolisch Delegaat voor Franssprekend-Afrika

Na de eerste succesvolle jaren in de missie werden Marcel Lefebvre steeds meer belangrijke verantwoordelijkheden toevertrouwd. De overste riep hem in 1945 terug naar Frankrijk en benoemde hem tot rector van het seminarie in Mortain. Zeer snel echter koos Paus Pius XII hem uit als vicaris van Dakar en werd hij dus tot bisschop gewijd. Het jaar daarop, in 1948, eerde de Paus de jonge bisschop Lefebvre verder met de titel van Apostolisch Delegaat (Afgevaardigde van de Paus) voor Franssprekend-Afrika. 15 jaar lang stichtte hij er nieuwe bisdommen, seminaries, scholen en kloosters. Pius XII benoemde hem tevens tot eerste Aartsbisschop van Dakar, waar hij op 14 september 1955 door kardinaal Tissérand plechtig werd ingehuldigd.

Na de pausverkiezing van Johannes XXIII werd Mgr. Lefebvre in zijn ambt als Apostolisch Delegaat vervangen, maar bleef hij nog Aartsbisschop van Dakar. In zijn functie als voorzitter van de West-Afrikaanse Bisschopsconferentie werd hij op 5 juni 1960 ontboden om aan de centrale voorbereidingscommissie van het Tweede Vaticaanse Concilie deel te nemen, welke de Paus het jaar daarvoor aan de wereld had aangekondigd. Op 15 november benoemde de Paus hem tot Bisschop-assistent bij de pauselijke troon. In 1962 werd hij benoemd tot bisschop van Tulle, een klein bisdom in Frankrijk.

Bisschop van Tulle en generaal-overste van de Paters van de Heilige Geest

De toestand in Tulle was moeilijk: de gehele religieuze praktijk ging achteruit, de priesters waren moedeloos. Aartsbisschop Lefebvre blies hen weer moed in door hun het belang van een waardig gecelebreerde Mis te tonen, ook als er slechts weinig gelovigen daaraan deelnemen.

Het verschil tussen de bloeiende missies, die hij verlaten had, en de ontredderde toestand in Frankrijk hielpen Mgr. Lefebvre begrijpen dat het opgeven van de soutane en de ‘opening naar de wereld’ fatale gevolgen hebben voor het leven van de priesters en hun uitstraling in de maatschappij. Hij zei later dat hij van het modernisme was gespaard, omdat hij in Afrika de werking van de Genade had gezien, omdat hij had gezien hoe heidense dorpen door het heilig Misoffer in christelijke dorpen veranderden, terwijl vele Franse bisschoppen reeds voor het Concilie niet meer echt in de kracht van de Genade geloofden.

Het verblijf in Tulle was kort. Na slechts zes maanden werd hij tot generaal-overste van de Congregatie van de Heilige Geest verkozen. Kort daarop, op 11 oktober 1962, werd het Tweede Vaticaans Concilie geopend.

Het Tweede Vaticaans Concilie

Aartsbisschop Lefebvre was nu op het hoogtepunt van zijn carrière. Vaticanum II zou voor hem echter een bittere teleurstelling worden. De meeste teksten die hij hielp voorbereiden, werden onmiddellijk verworpen en door nieuwe, liberaal geïnspireerde versies vervangen. Als antwoord op die nieuwe geest vormde de Aartsbisschop met andere prelaten een conservatieve groep, de ‘Coetus Internationalis Patrum’. Deze groep verzette zich voornamelijk tegen de invoering van modernistische tendensen in de concilieteksten, maar slaagde er tenslotte niet in deze modernistische hervormingen van de goed georganiseerde liberale groep, de zogenaamde ‘Alliantie van de Rijn’, te verhinderen, aangezien deze groep zeer duidelijk de gunst van de Paus genoot. In de debatten wees Aartsbisschop Lefebvre op de gevaren voor het Geloof bij godsdienstvrijheid, de bisschoppelijke collegialiteit en de nieuwe manier van het omgaan van de Kerk met niet-christelijke religies.

Bij het Concilie won de progressieve tendens het van de ‘Coetus Internationalis Patrum’ . Ook bij de Paters van de Heilige Geest wilden progressisten hun wil doorduwen. Bij het buitengewoon generaal-kapittel in 1968, dat het leven van de congregatie naar ‘de geest van het Concilie’ moest omvormen, legde hij zijn ambt als generaal-overste neer.

Mgr. Marcel Lefebvre was nu drieënzestig jaar oud en bereidde zich voor om met pensioen te gaan.

Stichting van de FSSPX

De Voorzienigheid had voor hem echter nog een ander avontuur uitgekozen. Na herhaaldelijke verzoeken van jongemannen die een traditionele priesteropleiding zochten, opende Aartsbisschop Lefebvre met hulp van Mgr. Charriere, Bisschop van Fribourg, een nieuw seminarie in Zwitserland: eerst in Fribourg en dan in Écône.

In 1973 stichtte hij bovendien met de steun van zijn zus, Moeder Marie Gabrielle, een kloosterlinge van de Congregatie van de Heilige Geest, de Congregatie van de Zusters van de Priesterbroederschap Sint-Pius X, om jonge meisjes op te nemen die zich aan God willen toewijden. Spoedig werd ook een tak van Broeders van de Priesterbroederschap St.-Pius X opgericht, alsook een tak van Oblaten.

Van nu af aan is het verdere leven van de Aartsbisschop onafscheidbaar met de geschiedenis van de Priesterbroederschap Sint-Pius X verbonden.

Aartsbisschop Lefebvre stierf na een korte ziekte op 25 maart 1991 (Maria Boodschap) in het ziekenhuis te Martigny (Wallis). Zijn plechtige begrafenis vond op 2 april in Écône plaats, waar hij in de crypte van het seminarie rust.

Volgens zijn wens en overeenkomstig zijn continue strijd voor behoud van het H. Misoffer en het Geloof zijn op zijn graftombe de woorden van H. Paulus geschreven:

“Tradidi quod et accepi” – “Ik heb doorgegeven wat ikzelf ontvangen heb.” (1 Kor 11, 23).