H. Odrada (5 november)

De H. Odrada (+ 8e eeuw, feest 5 november)

Het leven van de H. Odrada wordt beschreven in de ‘Vita S. Odradae virginis’ uit 1304 door een Benedictijn van Sint-Truiden. Hij geeft daarin de muurschilderingen in de kerk van Alem en de mondelinge verhalen aan als bron. Omdat dit zo lang na haar leven is en haar verering in Balen zelf vooral vanaf de 17e eeuw opkomt denken enkelen dat zij niet in die tijd, maar later in de Middeleeuwen geleefd heeft. Ook menen sommigen dat een en ander niet helemaal zo is geweest, zoals in haar ‘Vita’ weergegeven. Hoe het ook weze, dankzij deze ‘Vita’ en andere bronnen kunnen we toch een redelijk beeld van haar leven geven. 

Hier volgt in het kort wat er in de ‘Vita’ of levensbeschrijving uit 1304 over haar geschreven is. Odrada wordt geboren in Scheps bij Balen in de Kempen. Haar christelijke ouders zijn van edele afkomst en bezitten veel grond. Zij wil maagd blijven en zich geheel aan God toewijden. Die ene parel waarvan Jezus in het evangelie spreekt, heeft zij gevonden en zij wil al het aardse daarvoor achterlaten. Dan sterft haar moeder en haar vader trouwt opnieuw. De stiefmoeder behandelt haar slecht, maar zij verdraagt het met geduld. Haar vader doet met de stiefmoeder mee en wanneer hij en zijn nieuwe vrouw te paard naar de kerkwijding van de kerk in Millegem rijden, vraagt Odrada of zij mee mag komen. Zij zeggen haar maar één van de wilde paarden bij het bos te vangen, zo kan zij meerijden. Het venijn van de stiefmoeder blijkt hieruit, want wilde paarden laten zich niet zomaar vangen en berijden, men kan er gemakkelijk het leven bij laten. Odrada krijgt echter moed. Door God gesterkt gaat zij naar de wilde paarden. Deze stormen op haar af, zij maakt een kruisteken en neemt een lindentak. Een schimmel komt dichter bij Odrada, knielt en zij kan erop klimmen. Dan rijdt ze naar Millegem. Op haar vader maakt dit zo grote indruk dat hij haar vergiffenis vraagt. In Millegem steekt ze de lindentak in de grond en uit deze tak groeit een grote lindeboom (die er 900 jaar later, in 1686 nog staat). Tijdens de plechtigheid krijgt ze een enorme dorst. Zij valt buiten plat ter aarde en bidt. Daar ontspringt plots een heldere bron. Daarna keert zij terug naar Balen, waar zij een leven van gebed, vasten en armoede leidt. Zij wordt zwaar ziek en zegt haar ouders, die nu beiden tot inkeer gekomen zijn, dat ze haar lichaam na haar dood in een holle boom moeten leggen, door ossen moeten laten wegtrekken en begraven waar zij weer stil staan. De ossen trekken haar tot aan de Maas bij Alem (Toen maakte de Maas een lus ten noorden rond Alem). Daar wordt zij begraven. Er gebeuren veel wonderen op haar graf. Een zekere Otto, graaf van Duras, bouwt hier in de 11e eeuw een kerk voor haar. Tot zover verhaalt de ‘Vita’.

Alem, boven ’s Hertogenbosch aan de Maas, is lang het centrum van de verering van de H. Odrada. Haar feest werd in de 12e en 13e eeuw op 3 november gevierd en de dag erna St. Hubertus. Helaas stort haar kerk in als de Maas verschillende keren buiten zijn oevers treedt. Na de heropbouw krijgt Hubertus het patronaat en wordt Odrada op 5 november gevierd. Haar relikwieën worden tijdens de Tachtigjarige Oorlog naar Antwerpen in veiligheid gebracht, maar men weet niet waar ze gebleven zijn. Enkel een reliek van de onderkaak van St. Odrada wordt in 1653 aan de St. Andrieskerk van Balen geschonken. Van deze kaakrelikwie worden kleine stukjes aan de kerken van Millegem en Macharen geschonken. De H. Odrada wordt nu nog steeds gevierd in het bisdom Antwerpen. Een onderzoek in 2006 van deze kaakrelikwie bevestigd dat ze inderdaad afkomstig is van een vrouw tussen de 20 en 40 jaar oud, die geleefd heeft tussen het jaar 680 en 760. Verschillende keren is er bij grote droogte een processie van Balen naar Millegem en van Millegem naar Balen en Scheps geweest om regen af te smeken. Nu trekt er ieder jaar op de derde zondag van juli een paardenprocessie van Balen naar Scheps ter ere van de H. Odrada.

Broeder René Maria

Bronnen: - ‘Vita S. Odradae virginis’ in de Acta Sanctorum op 5 nov. Zie website ‘Heiligenlexikon’

-  Jaak Jansen:  Over Sint-Odrada te Balen en te Millegem - Kunsterfgoed

- De Heilige Odrada van Balen: Verzameling van alle publicaties | Studium Generale vzw