Regels betreffende vasten en onthouding

Waarom doen we boete?

"Toen sprak Jezus:  Ik zeg u: Als jullie geen boete doen, zult gij allemaal even goed omkomen." (Lucas. 13,5)

Omdat we zondaars zijn, vereist de gerechtigheid dat ieder van ons God schadeloos stelt voor de eer die we Hem door onze zonden hebben onthouden. Omdat we onze goederen, onze zielen en lichamen - en die van anderen - hebben misbruikt, eist de natuurwet van ons dat we ernaar streven om de orde die we door onze zonden hebben verstoord, te herstellen. Zo verplichten de natuurwet en de goddelijke wet ons op een algemene manier om boetedoening te doen. Om ons te helpen aan deze eis te voldoen, verplicht de Heilige Moeder Kerk ons, onze zwakheid en luiheid kennende, door kerkelijke wetten om op bepaalde tijden boete te doen.

Boete doen is ook nuttig om onze gewonde natuur beter onder controle te krijgen. Men kan zich onthouden van een legitiem genot (eten, slapen, vermaak, enz.) om het lichaam en de hartstochten te verplichten de leiding van de ziel te gehoorzamen. Boete doen en offers brengen maken deel uit van een noodzakelijke ascetische praktijk om onze innerlijke wanorde, de erfenis van de erfzonde, te hervormen. Beoefend met de genade van God en voorzichtigheid (overleggen met de biechtvader), wordt het een groot middel tot verlossing.

Boete kan ook een gebed zijn, een offer van een legitiem goed, gegeven aan God als een manier om Zijn macht te erkennen, om een genade af te smeken of om de eigen liefde te openbaren door het lijden van Onze Heer na te bootsen en zich ermee te verenigen.

Vasten en onthouding vereist door de Kerk

Door de eeuwen heen heeft de Kerk de kerkelijke wetten die de boetedoening regelen veranderd, soms strenger, soms versoepeld.

Alleen de Kerk kan ons schuldig verklaren aan doodzonde voor het nalaten van deze of gene specifieke boetedoening.

Het document "Regels voor boetedagen onder de huidige kerkelijke wetgeving" beschrijft het absolute minimum aan boetedoening dat we moeten volbrengen op straffe van doodzonde.

We beledigen God zeker als we de boetedoening langere tijd volledig verwaarlozen. Ook zal iemand gemakkelijk in doodzonde vallen als hij de boetedoening beperkt tot alleen die dagen en handelingen die door de huidige wet worden vereist.

Het document "Richtlijnen voor traditionele boetepraktijken" beschrijft de sterk aanbevolen praktijken die werden nageleefd tot net na het Tweede Vaticaans Concilie.

Regels voor boetedagen onder de huidige kerkelijke wetgeving

In 1966 kondigde paus Paulus VI een nieuwe reeks regels af voor vasten en onthouding in zijn apostolische constitutie Paenitemini. Deze nieuwe regels zijn opgenomen in het Wetboek van Canoniek Recht van 1983, canons 1249-1253 en alle rooms-katholieken zijn verplicht om ze strikt na te leven.

Er zijn twee soorten wetten die van toepassing zijn op de boetedagen van de Kerk:

• De wet van onthouding: dit verwijst naar het onthouden van vlees.
• De wet van het vasten: dit verwijst naar de hoeveelheid voedsel die wordt ingenomen, dus ook op het afzien van eten tussen de maaltijden door.

Wie is verplicht deze wetten na te leven?

De onthoudingswet bindt alle katholieken, te beginnen op de dag na hun 14e verjaardag.

De vastenwet verplicht alle volwassenen (beginnend op hun 18e verjaardag tot middernacht na hun 59e verjaardag.

Wat is verboden en wat mag gegeten worden?

• De onthoudingswet verbiedt het gebruik van vlees. Dit geldt niet voor zuivelproducten, eieren of kruiden en vetten gemaakt van dierlijk vet.
• De vastenwet staat slechts één volledige maaltijd per dag en twee kleinere maaltijden (tussendoortjes) toe. De twee kleinere maaltijden mogen niet gelijk zijn aan de hoeveelheid van de hoofdmaaltijd.
• Tijdens het vasten is eten tussen de maaltijden niet toegestaan, maar vloeistoffen zijn wel toegestaan, waaronder melk en vruchtensap.
• Op vastendagen mogen vis en alle koudbloedige dieren worden gegeten (bijv. kikkers, mosselen, schildpadden, etc.).

Richtlijnen voor traditionele boetepraktijken

Hier zijn de traditionele regels van vasten en onthouding die beschreven staan in canons 1250-1254 van het Wetboek van Canoniek Recht uit 1917 en die nageleefd worden volgens de liturgische kalender van 1962.

Wie was verplicht deze wetten na te leven?

• De onthoudingswet was bindend voor alle katholieken, beginnend op de dag na hun 7e verjaardag.
• De vastenwet verplichtte alle katholieken vanaf de dag na hun 18e verjaardag tot middernacht na hun 59e verjaardag.

Wat verboden en toegestaan was om te eten?

• De onthoudingswet verbood het eten van vlees en bouillon gemaakt van vlees, maar sloot het gebruik van eieren, zuivelproducten of kruiden gemaakt van het vet van dieren niet uit.
• De wet van het vasten schreef voor om slechts één volledige maaltijd per dag te nuttigen, maar verbood niet om een kleine hoeveelheid voedsel te eten bij maximaal twee andere gelegenheden.
• Wat betreft het soort voedsel en de hoeveelheid die genomen mocht worden, moesten de goedgekeurde gebruiken van de plaats in acht genomen worden. Het was niet verboden om zowel vlees als vis bij dezelfde maaltijd te eten, noch om de middag- en avondmaaltijd om te wisselen.

In de universele kerk

• Onthouding was verplicht op alle vrijdagen, behalve op verplichte feestdagen, buiten de vastentijd.

 

Vasten en volledige onthouding waren verplicht op de volgende dagen:

• Aswoensdag
• Vrijdagen en zaterdagen in de vastentijd
• Goede Vrijdag
• Stille zaterdag (tot middernacht)
• Quatertemperdagen (woensdag, vrijdag en zaterdag)
• Vigilie van Pinksteren
• Vigilie van Kerstmis

[NB: zowel de Vigilie van de Onbevlekte Ontvangenis als die van Allerheiligen zijn weggelaten uit de kalender van 1962].

Gedeeltelijke onthouding

Vasten en gedeeltelijke onthouding (d.w.z. vlees mag gegeten worden bij de hoofdmaaltijd) moesten in acht genomen worden op alle andere weekdagen van de vastentijd (d.w.z. maandag t/m donderdag [vrijdag en zaterdag was al vasten en gehele onthouding]).

Enkele verdere verduidelijkingen van universele wetten

Er zijn meer regels over vasten en onthouding indien een vastendag samenviel met een zondag:

• Zondagen gedurende het hele jaar en verplichte feestdagen buiten de vastentijd annuleerden het vasten en/of de onthouding van elke boetedag die ermee samenviel.
• Indien een Vigilie op zondag viel, werden het vasten en de onthouding die bij de Vigilie hoorden niet vervroegd op de zaterdag, maar kwamen ze dat jaar helemaal te vervallen.

Vasten- en onthoudingsregels voor de leden van de Priesterbroederschap Sint-Pius X (verplicht voor de priesters, broeders, zusters en derdeordelingen - aangeraden voor de gelovigen)

Dag van Vasten én Onthouding

• Aswoensdag
• Goede Vrijdag
• Vrijdagen van de vastentijd
• Quatertemperdagen woensdag, vrijdag en zaterdag
• De vigilies van Allerheiligen, Kerstmis, Pinksteren, Onbevlekte Ontvangenis.

Onthouding alleen

Elke vrijdag van het jaar

(Bron: sspx.org)